کردپرس- سید روحالله موسوی خمینی، در 20 جمادیالثانی 1320 هجری قمری (برابر با 30 شهریور 1281 هجری شمسی) در خمین به دنیا آمد. وی از خاندان روحانیت بود و در همان کودکی پدر خود را در راه مبارزه با ظلم از دست داد. دوران نوجوانی را در خمین و سپس در اراک و قم گذراند. ایشان تحصیلات حوزوی را در حوزه علمیه اراک آغاز و سپس در قم تکمیل کرد. اساتیدی همچون آیتالله حائری یزدی، سید علی یثربی، و میرزا علیاکبر یزدی نقش بسزایی در رشد علمی و معنوی شخصیت امام راحل داشتند.
امام خمینی در فلسفه اسلامی، فقه، اصول، عرفان و اخلاق سرآمد بود و در حوزههای علمی قم جایگاه مرجعیت یافت. کتابهای ارزشمندی مانند "تحریرالوسیله"، "چهل حدیث"، "شرح دعای سحر"، و "آداب الصلاه" تنها گوشهای از میراث علمی ایشان است.
شخصیت عرفانی و اخلاقی
امام خمینی در کنار مراتب بالای فقهی و فلسفی، شخصیتی عمیقاً عرفانی و اخلاقی داشتند. امام عرفان را نه جدا از فقه بلکه همگام با آن میدانست و در آثارش همواره تأکید میکرد که سیر و سلوک عرفانی باید با التزام عملی به شریعت همراه باشد. رفتار شخصی امام سرشار از تواضع، قناعت، نظم، و ارتباط با خدا بود. سادهزیستی ایشان زبانزد خاص و عام بود و حتی در زمان رهبری نظام اسلامی، از تجملگرایی پرهیز میکرد.
زمینههای سیاسی پیش از انقلاب
از دهه 1320 شمسی به بعد، امام خمینی با نگرانی نسبت به نفوذ غرب و بیتوجهی رژیم پهلوی به استقلال و فرهنگ اسلامی کشور، فعالیتهای سیاسی خود را آغاز کرد. مخالفت ایشان با لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در سال 1341 و سپس سخنرانیهای شدیداللحن در سال 1342 علیه شاه، باعث بازداشت و سپس تبعید ایشان شد. قیام 15 خرداد 1342 نقطه عطفی در تاریخ مبارزات انقلابی ایران بود و امام، به عنوان رهبر بلامنازع این جنبش شناخته شد.
دوران تبعید و رهبری فکری
پس از تبعید به ترکیه، عراق و در نهایت فرانسه (نوفللوشاتو)، امام خمینی همچنان هدایت فکری و سیاسی مردم ایران را در اختیار داشت. با استفاده از نوارهای صوتی، بیانیهها و پیامهای کتبی، با مردم در ارتباط بود و اندیشههای خود درباره ولایت فقیه، حکومت اسلامی، استقلال فرهنگی و نفی سلطه بیگانگان را تبیین کرد.
در این دوره، کتاب «ولایت فقیه» منتشر شد که نظریه حکومت اسلامی بر پایه ولایت فقیه را تشریح میکند؛ نظریهای که بعداً مبنای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت.
انقلاب اسلامی و تأسیس جمهوری اسلامی
با گسترش موج نارضایتیها و استمرار مبارزات مردمی و راهبری هوشمندانه امام خمینی، سرانجام رژیم پهلوی در 22 بهمن 1357 سقوط کرد و انقلاب اسلامی به پیروزی رسید. امام در تاریخ 12 بهمن همان سال پس از 15 سال تبعید به ایران بازگشت و در بهشت زهرا، سخنرانی تاریخی خود را ایراد کرد.
سپس با رأی 98.2 درصدی مردم، جمهوری اسلامی ایران تأسیس و قانون اساسی جدید تدوین شد که اصل ولایت فقیه به عنوان ستون فکری آن معرفی گردید. امام خمینی، تا زمان رحلت خود، رهبری نظام نوپای اسلامی را بر عهده داشت.
مواضع بینالمللی و ضد استکباری
امام خمینی (ره) با موضعگیری قاطع در برابر ابرقدرتهای شرق و غرب، بهویژه آمریکا و شوروی، سیاست «نه شرقی، نه غربی» را تبیین کردند. حمایت از مظلومان جهان، بهویژه ملت فلسطین، مخالفت با اشغال افغانستان، و مخالفت با تفرقه در امت اسلامی از محورهای سیاست خارجی او بود.
اعلام روز جهانی قدس، به عنوان نماد حمایت از فلسطین و مبارزه با صهیونیسم، از ابتکارات مهم امام بود. او معتقد بود اسلام مرز نمیشناسد و همه مسلمانان باید برای رفع سلطه مستکبران متحد شوند.
نگاه امام به فرهنگ و رسانه
امام خمینی، نقش رسانهها را در شکلدهی افکار عمومی حیاتی میدانستند. ایشان معتقد بودند رسانه اگر در خدمت اهداف اسلامی قرار گیرد، میتواند بزرگترین ابزار هدایت بشر باشد و اگر در خدمت شهوات و قدرتطلبیها باشد، خطرناکترین ابزار فساد است.
در وصیتنامه خود، امام بارها از مطبوعات و رسانهها خواست که به جای سیاهنمایی و تفرقهافکنی، به وحدت، آگاهیبخشی، تقویت روحیه ملی و ترویج ارزشهای اسلامی بپردازند.
ویژگیهای رهبری امام
از ویژگیهای بارز امام در رهبری میتوان به قاطعیت، اخلاص، اعتماد به مردم، آیندهنگری، شجاعت در تصمیمگیری و پرهیز از مصالحه در اصول اشاره کرد. او با تکیه بر اعتماد مردمی، بدون وابستگی به هیچ کشور خارجی، انقلابی عظیم را سامان داد و نظامی جدید را پایهگذاری کرد.
ایشان بارها تأکید میکرد که «میزان، رأی ملت است» و برخلاف بسیاری از رهبران انقلابی دنیا، هیچگاه خود را بالاتر از قانون ندانست.
رحلت امام و تأثیرات پس از آن
امام خمینی (ره) در شامگاه 13 خرداد 1368 در سن 86 سالگی دار فانی را وداع گفت. خبر رحلت ایشان موجی از اندوه در ایران و سراسر جهان برانگیخت. مراسم تشییع جنازه ایشان از بزرگترین تشییعها در تاریخ جهان بود و میلیونها نفر در آن شرکت کردند.
پس از رحلت امام، آیتالله سید علی خامنهای با رأی مجلس خبرگان رهبری به عنوان جانشین ایشان انتخاب شد و مسیر جمهوری اسلامی با همان اصول و آرمانها ادامه یافت.
میراث امام خمینی و جایگاه تاریخی
امام خمینی نه تنها بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، بلکه الگوی مقاومت اسلامی در جهان معاصر است. اندیشههای او در بسیاری از جنبشهای آزادیبخش و ضد استکباری در کشورهای مسلمان و حتی غیرمسلمان الهامبخش بوده است. نگاه توحیدی او به سیاست، استقلالطلبی فرهنگی و اقتصادی، نفی ظلم و ستم، دفاع از مستضعفان، و تأکید بر عدالت اجتماعی، همچنان راهنمای نسلهای انقلابی است.
چهاردهم خرداد، تنها یادبود یک شخصیت تاریخی نیست، بلکه یادآور آغاز تحولی در جهان اسلام و تاریخ ایران است. امام خمینی (ره) با ایمان، علم، شجاعت و صداقت، الگویی زنده از یک رهبر دینی و مردمی را به نمایش گذاشت. امروز بیش از هر زمان، بازخوانی میراث فکری و سیاسی ایشان برای فهم بهتر مسیر آینده انقلاب اسلامی ضروری است.
نظر شما