به گزارش کرد پرس، برگزاری این نشست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که اقلیم کردستان عراق نه تنها دروازه‌ای برای توسعه تجارت مرزی ایران محسوب می‌شود، بلکه به‌عنوان شریک راهبردی در حوزه‌های امنیتی، فرهنگی و انرژی نیز شناخته می‌شود.

اهمیت این نشست و نشست های مشابه زمانی بیشتر نمایان می شود که نیم نگاهی به گزارش مرکز پژوهش های مجلس داشته باشیم. این مرکز سوم خرداد ماه در گزارشی هشدار آمیز از کاهش مداوم سهم ایران از بازار جهانی؛  ریشه های بحران تجارت خارجی کشور را نه فقط در تحریم ها، بلکه در ناپایداری صادرات، وابستگی به معدود کالا و شرکای محدود و نبود سیاست ارزی پیش بینی پذیر جست وجو کرده است.

قاعدتا با مدنظر قرار دادن این گزارش مهم تحلیلی می توان «نشست سنندج» را که با حضور چهار استاندار تاثیرگذار اقلیم کردستان عراق برگزار شده است  و همچنین جایگاه استراتژیک کردستان در توسعه پایدار صادرات یکی از اقدامات مهم برای عبور از وضعیت هشدار آمیز مدنظر این گزارش به شمار آورد.

این مهم وقتی می تواند بیشتر مورد توجه قرار گیرد که به فحوای اظهارنظرهای هر چهار استاندار اقلیم کردستان در این نشست توجه شود همه آنها بر اشتیاق خود برای توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده اند.

گسترش روابط اقلیم کردستان با ایران ضرورتی ناگزیر

استاندار سلیمانیه در گفتگویی با کردپرس ضمن تأکید بر توسعۀ مبادلات تجاری اظهار داشت که در دولت شهید رئیسی این وعده را گرفتیم که پروژۀ خط آهن تا مرز باشماق کشیده شود من امیدوارم هر دو طرف همکاری کنند تا بتوانیم راه‌ها و گذرگاه‌هایمان را بهبود ببخشیم.

هوال ابوبکرمحورهای گفتگوی میان چهار استاندار اقلیم کردستان با استاندارهای هم مرز آنان که در چارچوب نشست سنندج برگزار شد اشاره کرد و گفت: "ما در مورد این صحبت کردیم که چطور می‌توانیم این گذرگاه‌های مرزی را تقویت کنیم تا تبادلات تجاری فعال‌تر شوند، چون اگر حجم تجارت بیشتر شود، می‌توانیم نیازهای تجاری یکدیگر را بهتر تأمین کنیم و این روابط را تقویت کنیم. اما برای این کار، لازم است هر دو دولت یعنی دولت اقلیم کردستان و جمهوری اسلامی ایران با هم هماهنگ باشند تا مسئله‌ی راه‌ها و گذرگاه‌ها حل شود".

استاندار سلیمانیه با اشاره به دو دور گذشتۀ نشست های میان استانداران اقلیم کردستان و استانهای همجوار آنها در ایران، به کردپرس گفت: «ما در دیداری که در گذشته با دولت جناب رئیسی داشتیم، این وعده را گرفتیم که خط راه‌آهن تا گذرگاه مرزی باشماق کشیده شود. من امیدوارم هر دو طرف همکاری کنند تا بتوانیم راه‌ها و گذرگاه‌هایمان را بهبود ببخشیم، چون اگر روابط و زیرساخت‌های مرتبط خوب نباشند تجارت نمی‌تواند رشد کند. مهم‌تر از همه، اگر راه‌ها و ابزارهای حمل و نقل مناسب نباشند، پیشرفتی حاصل نخواهد شد. بنابراین این یک مسئولیت دوطرفه است«

هوال ابوبکر با توجه به تعدد مرزهای رسمی و غیررسمی میان ایران و اقلیم کردستان گسترش روابط  میان دو طرف را ضرورتی ناگزیر خواند و افزود: «در وضعیتی که اقلیم کردستان دچار بحران شده و یک بحران بزرگ اقتصادی بر منطقه حاکم است، با توجه به اینکه از میان ۱۲ گذرگاه بین‌المللی میان ایران و اقلیم کردستان، ۶ گذرگاه زیر نظر استان سلیمانیه قرار دارند، این فرصت وجود دارد که هر دو طرف هماهنگ شوند تا این گذرگاه‌ها را به نحوی مناسب سامان‌دهی کنند که در خدمت تقویت تبادلات تجاری باشد»

حلبچه و ایران دو یار دیرین

از سوی دیگر خانم نوخشه ناصح استاندار حلبچه هم بر توسعه روابط با ایران تاکید کرد  و با بیان اینکه  ایران، یار دیرین حلبچه در مصائب و توسعه است، در گفت‌وگویی اختصاصی با کردپرس در سنندج، ضمن ابراز خرسندی از سفر به این شهر و تقدیر از حمایت‌های تاریخی ایران از مردم حلبچه، بر لزوم گسترش همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و دانشگاهی میان حلبچه و ایران تأکید کرد و از امضای تفاهم‌نامه همکاری با استان‌های کردستان و آذربایجان غربی خبر داد.

استاندار حلبچه دربارۀ سفر خود به سنندج و شرکت در "نشست سنندج" به خبرگزاری کردپرس گفت: من برای نخستین بار است کە سنندج می‌آیم و بسیار افسوس می‌خورم کە چرا در گذشتە فرصتی فراهم نشدە بود کە از این شهر زیبا و مهمان‌دوست ایران دیدن کنم. از استاندار محترم کردستان و دولت جمهوری اسلامی ایران بسیار سپاسگزارم. در حقیقت محبت و لطف جمهوری اسلامی ایران و مردمانش نسبت به ما امری تازه نیست و بنده در دیدار اخیر نیز تأکید کردم که 37 سال قبل تنها کشوری که همکار و غمخوار مصایب حلبچه و آوارگی مردم ما و کودکان گم شدۀ بمباران شیمیایی حلبچه بود، جمهوری اسلامی ایران بود. اکنون نیز حلبچه در زمین‌های دیگری از جمله در زمینۀ توسعۀ تجاری، اقتصادی، کشاورزی، فرهنگی و تبادلات علمی و دانشگاهی نیازمند همکاری ایران است. خوشبختانه همان طور که مطلع هستید در ماه گذشته با استاندار کرمانشاه دیدار داشتیم. با توجه به مرز مشترک وسیعی که با ایران داریم، پیوسته نیازمند همکاری و هم‌افزایی در تمامی زمینه‌ها هستیم. دیدگاه ما آن است که این همکاری‌ها در سطحی باشد که منافع هر دو طرف را تأمین کند.

نوخشه ناصح دربارۀ سطح روابط میان اقلیم کردستان و ایران، به خبرگزاری کردپرس گفت: تا مقطع کنونی نیز شرایط در سطح رضایت بخشی پیش رفته است با این وجود هر دو طرف متفق هستیم که روابطمان را بیش از پیش توسعه دهیم. در این راستا حتی با استانهایی که دارای مرز مشترک نیستیم نیز، دیدار و گفتگو کردیم. از جمله این که در دیدار با استاندار آذربایجان غربی و استاندار کردستان خواستار توسعۀ روابط فرهنگی و تبادلات علمی و دانشگاهی شدیم و در این چارچوب، تفاهم‌نامۀ همکاری مهیا شده و امضا خواهد شد.

استاندار حلبچه افزود: لازم می‌دانم که از تریبون رسانۀ شما از جناب ماموستا قادر قادری امام جمعه و جماعت بزرگواری شهرستان پاوه و آقای فرامرز اسدی سرکنسول ایران در اربیل تقدیرو تشکر کنم که در افتتاح و توسعۀ مرز شوشمی نقش برجسته‌ای داشتند. این مرز به عنوان مرز مسافری نیز مدت زیادی است که شروع به فعالیت کرده و تنها در ماه گذشته قریب به 7000 مسافر از این مرز تردد داشته‌اند. اگر ما بتوانیم این ظرفیت را ارتقا بخشیم و زمان فعالیت مرز را افزایش دهیم، مردم ما در هر دو سوی مرز بیش از پیش از خدمات این مرز بهره‌مند خواهند شد.

نوخشه ناصح دیدارهای صورت گرفته در نشست سنندج را بسیار مثبت ارزیابی کرد و در این خصوص به کردپرس گفت: این نشست‌ها، رخدادی تازه نیست. ما تاریخ و سابقه زیادی در زمینۀ این نشست و دیدارها داریم و نتایج خوبی نیز حاصل شده است. دیدار و نشست رو در رو بسیار مؤثرتر از گفتگوهای از راه دور است. امروز نیست در این نشست، استاندار سلیمانیه از هیأت حاضر دعوت کرد تا نشست بعدی در استان سلیمانیه برگزار شود و ما نیز به عنوان یکی از استاندارهای اقلیم کردستان در خدمت ایشان و مردم استانهای کردستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی و تمامی مردم ایران باشیم.

فصلی نو در روابط ایران و اقلیم کردستان

امید خوشناو استاندار اربیل و رئیس هیأت اقلیم کردستان در «نشست سنندج» هم در گفتگوی اختصاصی با کردپرس گفت: بدون تردید برگزاری این نشست‌ها، اقدامی مؤثر در چارچوب توسعه و تعمیق روابط اقلیم کردستان با جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. روابط میان شهرها و استانداری‌ها مدلی نو است که باعث ایجاد و تعمیق روابط میان ملت‌ها و دولت‌ها خواهد شد. جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و دینی، روابطی دیرینه با اقلیم کردستان دارد. اکنون نیز دیدار سوم چهار استاندار اقلیم کردستان و هیأت همراه با مشارکت مدیران و رؤسای نهادهای مرتبط برگزار شد. ما پس از انجام دیدار و گفتگوهای سنندج به تهران خواهیم رفت.

رئیس هیأت اقلیم کردستان در نشست سنندج افزود: منافع هر دو طرف ما در گذشته، در چارچوب روابط فی مابین تأمین شده و مبادلات تجاری دوجانبه در مرز تمرچین گسترش یافته است. به این منظور ما نیازمند آن هستیم که زیرساخت‌های عمرانی و محور مواصلاتی مرزها را بیشتر تجهیز سازیم زیرا زائران ایرانی از سال گذشته برای نخستین بار از اقلیم کردستان به اماکن زیارتی عراق عبور می‌کنند. این موضوع، بیش از پیش بر ضرورت تکمیل پروژه‌های عمرانی و ساخت جاده مناسب افزوده است.

استاندار اربیل محورهای اصلی گفتگو و تفاهم دوجانبه در نشست سنندج را طی پنج محور برشمرد و در این خصوص به کردپرس گفت: نخست، گفتگو بر سر تسهیل تردد زائران ایرانی از اقلیم کردستان به اماکن زیارتی عراق بسیار اهمیت دارد. دوم: تبدیل مرزها به مرزهای شبانه‌روزی از اهمیت ویژه برخوردار است. سوم: افزایش تعداد خطوط مرزی برای تردد مسافران و زائران. چهارم: تسهیل زمینۀ تردد مسافران و گردشگران از هر دو سوی مرز. پنجم: حذف محدودیت‌های تجاری و ممنوعیت‌های وضع شده برای برخی از کالاها در زمینۀ مبادلات تجاری و ترانزیت کالا. مسئولان گمرکات و مرزها ماهانه در هر سوی مرز نشست‌ها و دیدارهای مستمری با یکدیگر برگزار می‌کنند و مسایل و مشکلات را مرتفع می‌سازند.

این اظهارات از هر چهار استاندار اقلیم کردستان در همه نشست و دیدارشان با رییس جمهور ایران هم مورد تاکید قرار گرفته است که نشان می دهد در شرایطی که بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس ایران باید به فکر ایجاد بازارهای صادراتی پایدار برای محصولاتش باشد دارای درجه ای بالا از اهمیت است.

با تسهیل تجارت مرزی و افزایش صادرات به اقلیم کردستان، درآمدهای غیرنفتی ایران رشد خواهد یافت، به‌ویژه برای استان‌های غربی که از ظرفیت صادراتی بالایی در حوزه مواد غذایی، مصالح ساختمانی و صنایع دستی برخوردارند.

این نشست با تأکید بر بهبود مسیرهای ارتباطی و گمرکی، می‌تواند به توسعه زیرساخت‌ها و تسریع روند ترانزیت کالا بین دو منطقه کمک کند.

همکاری‌های استانی می‌تواند مکمل دیپلماسی رسمی کشور باشد و نقش مؤثری در افزایش نفوذ ایران در منطقه کردستان عراق ایفا کند.

تبادلات فرهنگی و دانشگاهی موجب نزدیکی بیشتر دو ملت و کاهش سوءتفاهم‌های قومی و زبانی خواهد شد.

نشست سنندج نه فقط به عنوان یک گردهمایی استانی، بلکه به‌عنوان بستری راهبردی برای شکل‌گیری همکاری‌های پایدار و بلندمدت میان ایران و اقلیم کردستان عراق قابل ارزیابی است. این نشست ظرفیت آن را دارد که الگویی برای سایر مناطق مرزی کشور باشد و مسیر توسعه پایدار را در مناطق کمترتوسعه‌یافته غرب کشور هموار کند.

برای تحقق اهداف مطرح‌شده در نشست، لازم است دستگاه‌های اجرایی در سطح ملی و استانی با هماهنگی کامل، سازوکارهای عملیاتی لازم را طراحی و اجرا کنند.

گزارش: منصور اولی